Potasyum (K) veya Tarımda Potasyum oksit K2O
Potasyumun Kullanım Alanları
Potasyum, endüstride ve kimyasal işlemlerde yaygın olarak kullanılan elementlerden biridir. Potasyum üretiminin yüzde 90’ını gübrelerde kullanılır. Potasyum karbonat, camlara dayanıklılık kazandırır. Sodyum-potasyum alaşımı, iyi bir ısı iletkenidir. Potasyum süperoksit, karbondioksit tutucu veya taşınabilir oksijen kaynağı olarak kullanılabilir. Potasyum bisülfat, gıda katkısıdır. Potasyum hidroksit, temizlik sektöründe, gübrelerde ve hayvan ilaçları başta olmak üzere birçok üründe kullanılır. Potasyum klorür, farmasötik ürünler, tıbbi damlalar ve tuzlu su enjeksiyonlarında kullanılır.
Bitkilerde K, karmaşık organik moleküllerin bir parçası haline gelmez. Serbest bir iyon olarak hareket eder ve birçok işlevi yerine getirir.
Bitkilerde Potasyum
Bitkilerde K, birçok temel işlevde yer alır:
- Bitki hücrelerindeki su basıncını düzenler, hücre uzamasını etkiler, gaz değişimi ve ışığa tepki olarak yaprakların hareketine yardımcı olur;
- Kimyasal reaksiyonların gerçekleşmesine yardımcı olan enzimleri aktive eder;
- Proteinleri sentezlemekte kullanılır;
- Bitki hücreleri içinde pH'nı ayarlar;
- Fotosentez sırasında karbondioksit fiksasyonunu arttırır;
- Kimyasal bileşiklerin taşınmasına yardımcı olur
- Hücrelerin çeşitli kısımlarındaki elektrik yüklerini dengeler.
Ekinlerin hasat edilmesi topraktan K'u uzaklaştırır. Uzaklaştırılan miktar, hasat edilen bitkilerin biyokütle miktarına ve K içeriğine göre değişir.
Tablo 1. Seçilen ürünler için potasyum alımı ve uzaklaştırma oranları
|
Mahsul Verim Seviyesi |
Acre(Dönüm) başına |
K2O alımı |
K2O giderimi |
|
Yonca (DM)- Alfalfa |
8 ton |
400 |
392 |
|
Mısır |
160 bu |
224 |
40 |
|
Mısır Silajı (%67 su) |
25 ton |
183 |
183 |
|
Pamuk 1, |
500 lb tiftik |
186 |
57 |
|
Tahıl Sorgum |
130 bu |
221 |
35 |
|
Patates |
500 cwt |
590 |
325 |
|
Pirinç |
7000 lb |
171 |
25 |
1 lb: 0.45 kg
Yeterli K ile beslenen bitkiler, K bakımından düşük bitkilere kıyasla strese, böcek hasarına ve birçok bitki hastalığına daha iyi dayanabilir.
Bitkiler yaşlandıkça, yağışlar bitki yapraklarından K'u süzerek toprak yüzeyinde biriktirir. Bitkiler bu nedenle K'u daha derinlerden toprak yüzeyine yeniden dağıtır, bu süreç "yükselme" olarak adlandırılır. Yükselme, toprak işlemesiz ve azaltılmış toprak işleme sistemlerinde besin maddesi tabakalaşmasına katkıda bulunur ve K ilavelerine ve mahsulün kaldırılmasına yanıt olarak toprak testlerinin değişimine neden olur.
Topraktaki Potasyum
Bitkiler K'a yalnızca toprak çözeltisinde çözünmüş haldeyken erişebilir. Potansiyel olarak bitki tarafından kullanılabilir K'a katkıda bulunanlar şunlardır
- Sulama suyu da dahil olmak üzere diğer alanlardan yeniden dağıtılan K, yağış, ticari gübre, gübre, biyosolidler ve tortu birikimi;
- Mikalar gibi K içeren birincil minerallerin ayrışması ve bazı feldspatlar;
- Katman silikat mineralleri illitin ara katmanlarından salınan K, vermikülit ve simektit;
- Tabaka silikat minerallerinin yüzeylerinden ve kenarlarından;
K desorpsiyonu/ salınması "değiştirilebilir K" olarak adlandırılır.
Değiştirilebilir K toprak testleri ile ölçülür ve bitkiler için hazır olduğu kabul edilir. K salan katman silikat mineralleri aynı zamanda K'yi "sabitleyebilir" veya katmanlar arası pozisyonlarda K'yi bağlayabilir, böylece toprak çözeltisinden çıkarabilir. Bu mineraller tarafından K'nin sabitlenmesi ve salınması yıl boyunca dinamiktir.
Toprakların Potasyum ile Gübrelenmesi
Potasyum mineralleri dünyanın dört bir yanında bulunan jeolojik kaynaklardan çıkarılır. Cevherdeki safsızlıklar giderilir ve kalan K çeşitli modern gübrelere dönüştürülür. Gübreler aslında K2O içermese de, K içeriği geleneksel olarak K2O olarak ifade edilir.
Doğru Kaynak
En yaygın kullanılan K gübre kaynağı potasyum klorürdür (KCl) ve potas muriat olarak da adlandırılır. Klorür içermeyen K gübre kaynakları bazen klorüre duyarlı ürünlere yapılan uygulamalar için tercih edilir. Klorür, kükürt ve/veya magnezyum içeren kompoze gübreler, bu diğer besin maddelerinin toprakta bulunmasının kısıtlı olduğu durumlarda uygundur. Gübreleme için suda yüksek oranda çözünen sıvı ürünler veya katı ürünler kullanılır. Bunlardan biri de potasyum karbonattır K2CO3. Her ne kadar aşağıdaki tabloda orijinal kaynakta verilmese de en az % 25 oranında K2O içerir, özellikle klorür ün bitkilerdeki negatif etkisine karşı alternatif K kaynağıdır.
|
Gübre İsmi |
Kimyasal Formül |
Tipik besin konsantrasyonu, % |
||||
|
|
|
N/CO2 |
P2O5 |
K2O |
Mg |
S |
|
Monopotasyum Fosfat |
KH2PO4 |
|
52 |
34 |
|
|
|
Potasyum Klorür (Potas Muriate) |
KCI |
|
|
60-62 |
|
|
|
Potasyum Hidroksit Çözeltisi |
KOH |
|
|
45 |
|
|
|
Potasyum Nitrat |
KNO3 |
13 |
|
44 |
|
|
|
Potasyum Tiyosülfat |
K2S2O3 |
|
|
25 |
|
17 |
|
Potasyum Sülfat (Potas Sülfat) |
K2SO4 |
|
|
50 |
|
17
|
|
Potasyum Magnezyum Sülfat |
K2SO4- 2MgSO4 |
|
|
22 |
11 |
22 |
Doğru Oran
Önerilen K uygulama oranları hem toprak testine hem de ürün kaldırmaya dayanmaktadır. "Bakım oranları", kaldırılan K miktarlarına eşit olanlardır ve toprak verimliliğini korumak için kullanılır.
Doğru Zaman
Klorüre duyarlı ürünler bir rotasyonun parçasıysa, klorür formları rotasyonda daha önce yetiştirilen hassas olmayan ürünlere uygulanabilir ve klorürün kök bölgesinden çıkması için zaman bırakılabilir. Kompoze gübrede ek besin maddelerine ihtiyaç duyulduğu ve bu besin maddelerinin klorür ve sülfat gibi formlarının toprakta hareketli olduğu durumlarda, uygulamalar ekim mevsimine yakın veya ekim mevsimi sırasında yapılmalıdır, alternatif olarak potasyum karbonat ’dan hazırlanan gübreler kullanılabilir.
Potasyum (K), azot gibi büyük miktarlarda alınan temel bir bitki makro besin maddesidir.
Doğru Yer
Potasyum kaynakları, toprak çözeltisi (tuz indeksi) üzerindeki etkileri bakımından büyük farklılıklar gösterir. Daha düşük tuz indeksine sahip potasyum gübre kaynakları, tohuma yakın veya doğrudan temas edecek şekilde yerleştirildiğinde daha yüksek oranlarda kullanılabilir. Toprak altı verimliliği düşük olduğunda ve daha kuru yetiştirme koşulları mevcut olduğunda, yüzey altı K bantları geniş uygulamalara göre fayda sağlayabilir.
Potasyum Eksikliği Belirtileri
Potasyum eksikliği bitkilerin büyüme hızını yavaşlatır. Örneğin mısırda K eksikliği tozlaşma ve olgunlaşmanın gecikmesine neden olur. Yaprak kenarları sararır ve sonunda ölür ve yapraklar tam olarak gelişmeyebilir. Yaprak alanında ortaya çıkan azalma mahsul verimini düşürür. Saplar da zayıflar ve yatma riskini artırır.
Bitkiler bazı hastalıklara ve nem stresine karşı daha düşük dirence sahiptir. Azaltılmış kelle uzaması boğum aralarını kısaltarak bodur bitkiler üretir ve bu da daha büyük hasat kayıplarına neden olabilir.
Ürünün Potasyuma Tepkisi
Topraklar yeterli K sağlamadığında, gübrelemenin karlı ürün elde etme oranı düşüktür. Daha az ama sıklıkla yapılan K gübre uygulamalarının yıllık uygulamalara göre daha etkili olabileceğini göstermektedir.
Hasat, çeşitli ürünler için farklı miktarlarda K'yi ortadan kaldırır. Toprak besin rezervlerinin uzun vadede tükenmesini önlemek için bu K'nin yenilenmesi gereklidir. Sağlıklı mahsul büyümesi için K tedarikini sürdürmek amacıyla kullanılabilecek birçok mükemmel gübre malzemesi mevcuttur.
Mısırdaki potasyum eksikliği resmi
Yıllık olarak bir dönüme 48- 72 lb (21,6 kg ile 33 kg) arası K2O uygulanması gerekmektedir.
Kaynak
